Nieuwe verkiezingen, nieuwe kansen voor het welzijn van honden

De betrokkenheid van Nederlanders bij honden is groot. Steeds meer mensen zien hun hond als volwaardig gezinslid. Daaruit spreekt een duidelijke verwachting: dat ook beleid en wetgeving bijdragen aan de bescherming van hondenwelzijn.

De Koninklijke Hondenbescherming roept politieke partijen daarom op om het welzijn van honden expliciet mee te nemen in hun verkiezingsprogramma’s. Niet als een randonderwerp, maar als een essentieel thema binnen onder meer veiligheid, volksgezondheid en handhaving. In dit document doen wij daartoe een reeks concrete en uitvoerbare voorstellen.

Landelijke Autoriteit Dierenwelzijn

In Nederland houden we van dieren. Toch schiet de bescherming van dieren in de praktijk vaak tekort. Wet- en regelgeving is versnipperd, handhaving is gebrekkig en instanties werken langs elkaar heen. Daarom pleiten wij als Hondenbescherming voor de oprichting van een Landelijke Autoriteit Dierenwelzijn (LAD), ondergebracht bij het ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur (LVVN). Deze autoriteit moet het centrale orgaan worden dat alle dierenwelzijnstaken in Nederland coördineert en versterkt. Van handhaving van dierenwelzijnswetten tot het aansturen van hulpdiensten en opvanglocaties—alles onder één duidelijke regie.

Een Landelijke Autoriteit Dierenwelzijn zorgt voor:

• Betere handhaving van wetten en regels rondom dierenwelzijn, met voldoende mensen en middelen.
• Landelijke coördinatie van dierenambulances, asielen, hondenpensions, hondenscholen en andere dierenwelzijnsorganisaties.
• Snelle en efficiënte respons bij incidenten, calamiteiten of grootschalige inbeslagnames.
• Consistente richtlijnen en kwaliteitsnormen voor opvang, verzorging en educatie.

Bijtincidenten voorkomen

Ernstige bijtincidenten leiden tot grote maatschappelijke schade. Niet alleen veroorzaken zij fysieke en mentale trauma’s bij mens en dier, ook zijn er aanzienlijke kosten gemoeid met verlies van arbeidsvermogen en de inzet van hulpdiensten. Veel van deze incidenten zijn te voorkomen door ondoordacht of onverantwoord hondenbezit beter te reguleren.

Wij pleiten daarom voor de volgende maatregelen:

• Verplichte pre-aanschafcursus voor hondenbezitters
  In het belang van zowel het hondenwelzijn als de openbare veiligheid is een verplichte pre-aanschafcursus voor toekomstige hondenbezitters dringend gewenst. Verantwoord eigenaarschap begint bij kennis. Een verplichte cursus geeft inzicht in de aard en behoeften van de hond, leert potentiële eigenaren over verzorging, gedrag en communicatie, en bereidt hen voor op wat het daadwerkelijk betekent om een hond te houden. Meer kennis leidt tot beter gedrag van zowel hond als eigenaar, en kan bijtincidenten helpen voorkomen.
   
• Centrale registratie van bijtincidenten
  Effectief beleid begint bij betrouwbare data. Om bijtincidenten beter te kunnen voorkomen, is landelijke registratie en analyse van deze incidenten noodzakelijk. In opdracht van het ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur (LVVN) heeft NatuurNetwerk het Landelijk Honden Dossier ontwikkeld, waarmee gemeenten zich kunnen aansluiten op bestaande systemen zoals het Toezicht Registratie Systeem (TRS) en het Boa Registratie Systeem (BRS). De Koninklijke Hondenbescherming acht het van groot belang dat álle Nederlandse gemeenten zich aansluiten bij dit dossier. Alleen met een landelijk dekkend beeld kan gericht, effectief en preventief beleid worden gevoerd.

Schadelijke raskenmerken uitbannen

De gezondheid van onze huidige huishond laat op veel vlakken te wensen over. Met name kortsnuitige rassen, zoals Franse Bulldoggen en Mopshonden, kampen met ernstige schedel- en snuitafwijkingen die leiden tot chronische ademhalingsproblemen en ander lichamelijk leed.

Hoewel het in Nederland wettelijk verboden is om te fokken met gezelschapsdieren die erfelijke aandoeningen of schadelijke uiterlijke kenmerken bezitten, blijft de import en het verhandelen van deze honden nog steeds toegestaan. Daarmee verplaatst het probleem zich van binnenlandse fok naar buitenlandse handel, en het bijbehorende dierenleed blijft bestaan.

Wij pleiten daarom voor een daadkrachtige aanpak van dit probleem, in lijn met de eind 2024 aangenomen motie van de Partij voor de Dieren, waarin de regering wordt verzocht te onderzoeken hoe de handel in en import van doorgefokte gezelschapsdieren kan worden verboden.

• Handels- en houdverbod op kortsnuitige honden
  Om het welzijn van honden structureel te verbeteren, is een verbod op de handel in én het houden van ernstig doorgefokte kortsnuitige honden noodzakelijk. Een dergelijk verbod voorkomt onnodig lijden bij dieren, teleurstelling en hoge zorgkosten bij eigenaren, en vermindert de druk op de dierenartsenzorg. Honden met schadelijke uiterlijke kenmerken zijn immers structureel ongezond en hebben vaak intensieve, dure medische behandelingen nodig. 
  
  Alleen met een sluitende aanpak, inclusief import, handel én houderij, kunnen we het structurele fok- en importleed effectief tegengaan en zorgen voor een gezondere toekomst voor honden in Nederland.

Dierenzorg betaalbaar houden

Steeds meer huisdiereigenaren worden geconfronteerd met hoge en onverwachte dierenartskosten. In spoedsituaties moeten zij onder tijdsdruk emotionele beslissingen nemen, waarbij kosten soms de doorslag geven ten koste van het welzijn van het dier. Tegelijkertijd neemt de druk op de diergeneeskundige sector toe door een groeiende vraag, personeelstekorten en beperkte beschikbaarheid van spoedzorg in bepaalde regio’s.

De recente overnames van dierenartspraktijken door grote ketens lijken bij te dragen aan een afname van keuzemogelijkheden en een stijging van de prijzen. De Koninklijke Hondenbescherming vraagt al geruime tijd aandacht voor deze ontwikkelingen. In 2024 hebben wij hierover een petitie voor betaalbare dierenartszorg aangeboden aan de Tweede Kamer.

Wij pleiten voor de volgende maatregelen:

• Maximumtarieven en verlaging van het btw-tarief
  De vercommercialisering van noodzakelijke medische zorg aan hulpbehoevende dieren moet worden gestopt. We zijn daarom voorstander voor het invoeren van maximumprijzen voor basis behandelingen in de dierenzorg, zoals in Duitsland en ook bij de mondzorg in Nederland het geval is. In Zweden, het thuisland van Evidensia, mag al geen winst gemaakt worden op medicijnen. Onnodige behandelingen en tariefverhogingen worden nu ingezet voor de winst van investeerders.
  
  Een andere manier om de kosten voor dierenartsbehandelingen te beperken, is het BTW-tarief te verlagen van de huidige 21% naar 9%.
   
• Verruiming toezichtbevoegdheden Autoriteit Consument & Markt (ACM)
  Op grond van de huidige Mededingingswet kan de ACM alleen ingrijpen bij overnames boven een bepaalde omzetdrempel. Veel ketens omzeilen dit echter via talrijke kleinere overnames, die buiten het zicht van de ACM vallen. Hierdoor ontstaat sluipenderwijs marktmacht, wat leidt tot hogere prijzen en minder keuzevrijheid voor consumenten. De Koninklijke Hondenbescherming pleit daarom voor een uitbreiding van de wettelijke bevoegdheden van de ACM, zodat ook kleinschalige overnames van dierenartspraktijken onder toezicht kunnen worden geplaatst.

Meldpunt 144 versterken binnen de politie

De Hondenbescherming maakt zich ernstige zorgen over het voornemen van de politie om meldpunt 144 ‘Red een dier’ af te stoten en te privatiseren. Ook de demissionaire minister van Justitie en Veiligheid lijkt die richting te steunen. Daarmee gaan zij in tegen de wens van de Tweede Kamer, die met een motie expliciet heeft verzocht om versterking van het meldpunt binnen de politieorganisatie.

• Meldpunt 144 moet blijven ingebed in de politiestructuur
  Sinds 2011 is 144 hét landelijke meldpunt voor dieren in acute nood. Dankzij meldingen - van mishandeling en verwaarlozing tot aanrijdingen - worden jaarlijks duizenden dierenlevens gered. Het meldpunt is stevig verankerd binnen de politieorganisatie, wat zorgt voor betrouwbaarheid, neutraliteit en directe aansluiting op handhaving en opsporing. Bovendien blijkt uit evaluaties dat in 52% van de meldingen ook andere ernstige signalen aan het licht komen, zoals huiselijk geweld of ondermijnende criminaliteit. Deze waardevolle signaleringsfunctie dreigt te verdwijnen bij verzelfstandiging of privatisering.
   
• Meldpunt 144 moet structureel gefinancierd worden
  Door eerdere bezuinigingen is de bereikbaarheid van het meldpunt teruggebracht van 24/7 naar slechts werkdagen tussen 9:00 en 17:00 uur. Dit beperkt niet alleen de toegankelijkheid, maar ondermijnt ook de kwaliteit van de opvolging. De Hondenbescherming pleit daarom voor structurele financiering om het meldpunt weer op het oorspronkelijke serviceniveau te brengen. Alleen dan kunnen we dieren in nood, en de mensen die hen willen helpen, de bescherming bieden die zij verdienen.

Vuurwerkverbod direct invoeren

De Hondenbescherming voert al jaren actie om honden te beschermen tegen de schadelijke gevolgen van consumentenvuurwerk. Uit onderzoek van de Faculteit Diergeneeskunde (Universiteit Utrecht) blijkt dat bijna 80% van de honden angstig reageert op vuurwerk. De knallen en lichtflitsen veroorzaken bij veel dieren ernstige stress, paniek en zelfs traumatische reacties. Sommige honden kruipen weg in angst, anderen slaan op de vlucht - soms met fatale gevolgen. Jaarlijks raken veel honden zodanig getraumatiseerd dat zij daar de rest van hun leven last van houden.

De Hondenbescherming is dan ook verheugd dat zowel de Tweede als de Eerste Kamer hebben ingestemd met een algeheel vuurwerkverbod. Dit is een belangrijke stap voor het welzijn van honden en andere dieren, én voor de veiligheid van mensen, hulpverleners en de openbare orde. Het is echter teleurstellend dat het verbod pas vanaf de jaarwisseling 2026/2027 ingaat.

• Voer het vuurwerkverbod zo snel mogelijk in, liefst al voor de jaarwisseling 2025/2026

Stroom- en prikbanden uitbannen

Het gebruik van stroom- en prikbanden bij honden is in Nederland verboden. En terecht, want stroomstoten veroorzaken ernstige angst, stress en kunnen de vertrouwensband tussen hond en eigenaar blijvend beschadigen. Ook prikbanden, met metalen pinnen die bij iedere beweging in de nek drukken, brengen pijn, verwondingen en emotioneel leed toe.

Ondanks het verbod op gebruik, is de verkoop, het bezit én de handel van deze banden nog steeds toegestaan. Dat is onbegrijpelijk. Een product dat wettelijk verboden is in gebruik, zou ook niet meer verkrijgbaar of in omloop mogen zijn.

• Verbied de verkoop, het bezit en de handel van stroom- en prikbanden
  Alleen dan kunnen we écht een eind maken aan het gebruik ervan en voorkomen dat honden onnodig lijden.

Handhavingscapaciteit dierenwelzijn uitbreiden

Goede dierenwelzijnswetgeving is van groot belang, maar valt of staat met de mogelijkheid tot handhaving. Misstanden zoals broodfok, illegale hondenhandel of het fokken met kortsnuitige honden kunnen alleen effectief worden aangepakt als er voldoende capaciteit is bij toezichthouders en handhavers.

De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) kampt al jaren met een tekort aan capaciteit, waardoor meldingen niet of onvoldoende kunnen worden opgevolgd.

• Vergroot de handhavingscapaciteit voor dierenwelzijn
  Alleen dan kan de bestaande wet- en regelgeving ook echt het verschil maken voor dieren.

Verantwoord houderschap stimuleren

De eerste stap naar goed hondenwelzijn begint bij de eigenaar. Of beter gezegd: bij de toekomstige eigenaar. Te vaak worden honden nog aangeschaft op basis van emotie, zonder voldoende kennis over wat het houden van een hond daadwerkelijk vraagt. Dit leidt tot misverstanden, overbelasting van het dier, gedragsproblemen en in het ergste geval herplaatsing of zelfs inbeslagname.

De Hondenbescherming pleit daarom voor:

• Een verplichte pre-aanschafcursus voor alle toekomstige hondenbezitters
  Een hond is geen impulsproduct. Een verplichte cursus biedt mensen realistisch inzicht in de behoeften van een hond, de tijd, inzet en kosten die het houden van een hond met zich meebrengt, en hoe je een dier op een verantwoorde manier opvoedt en verzorgt.
  
  Het bevordert bewuste aanschafbeslissingen, wat bijdraagt aan de bestrijding van broodfok en een afname van afstandsdieren in asielen. Een goed geïnformeerde eigenaar zorgt voor gezondere, gelukkiger honden én voor minder bijtincidenten. Daarmee is zo’n cursus niet alleen in het belang van de hond, maar ook van de samenleving als geheel. Verantwoord houderschap begint met weten waar je aan begint